Introductie
De didgeridoo – of yiḏaki zoals het in Noordoost Arnhemland wordt genoemd – is een muziekinstrument dat afkomstig is van de oorspronkelijke bewoners van Australië en dat inmiddels in vele gedaanten over de gehele wereld is verspreid. Tijdens deze tocht heeft het zijn rituele betekenis ingewisseld voor een speels karakter waardoor het voor veel mensen een middel is geworden om zichzelf te uiten in muziek.
Er bestaan vele mythische verhalen rond de betekenis van de didgeridoo en de oorspronkelijke bespelers. In 1999 lieten de traditionele eigenaren van de yiḏaki hun zorgen hieromtrent vastleggen in een verklaring, het Garma Yidaki Statement. Daarbij namen ze zich tevens voor om accurate informatie te verspreiden over de yiḏaki en aldus meer respect voor hun cultuur te bewerkstelligen.
Garma Cultural Festival Yidaki Statement
Yothu Yindi Foundation 17 July 1999
Note: This was originally hosted on the Garma website but it seems to be gone now, so we are preserving the text of this important document here until we learn that it is available again on the copyright holder’s own website.
The Garma Festival was held on the occasion of a Garma ceremony involving many clans from Arnhem Land. This Garma has as its purpose the sharing of knowledge and culture, and the opening of hearts to the message of the land at Gulkula, where the ancestor Ganbulapula brought the Yidaki (didjeridu) into being among the Gumatj people.
The sound of the Yidaki at Gulkula is a call to the clans of northeast Arnhem Land to come together. It is a call to all peoples to come together in unity.
The Yidaki comes from Aboriginal law and is used in sacred contexts that have ever deeper layers of meaning. The Yidaki and the bilma (clapping sticks) are the rhythm and pulse for the stories of our ceremonies that go back to our ancestors. They also look forward to the world we share with Balanda (non-Aboriginal people).
The Garma Festival is an opportunity to explore an ethical place in global culture for the Yidaki. Yolngu leaders of Arnhem Land are pleased that guests invited to the Garma Festival organised by the Yothu Yindi Foundation have started the journey of learning Yolngu culture and traditions.
The emergence of an ethical relationship between senior clan elders, whose custodianship of the Yidaki includes the right to permit the use and teaching of the Yidaki, and those guests invited to attend a Yidaki master class led by Djalu Gurruwiwi, lays the foundation for finding ways that Yolngu and Balanda worlds can coexist on the basis of mutual respect, shared rituals, and reciprocal obligations.
Yet Yolngu people are concerned that the emergence of a global culture and the commercialisation of the Yidaki has the potential to separate the Yidaki from its origins in the sacred stories which are at the heart of the songs. Ritual leaders of northeast Arnhem Land are calling for a new relationship with Balanda which recognises the centrality of the Yidaki to the Aboriginal groups who by right and tradition have the Yidaki as one of the instruments of cultural expression.
At this Garma Festival, the clan elders have identified five principles to guide the developing relationship between Yolngu custodians of the Yidaki and the Balanda people who use the instrument:
RESPECT
The basis of a new relationship is respect for the origins and significance of the Yidaki to Aboriginal people of northern Australia.
ABORIGINAL LAW
Aboriginal law protects the Yidaki and establishes ritual exchange processes and reciprocal obligations between those elders with the authority to collect, make, perform and teach the Yidaki, and those people – Yolngu and Balanda – who desire to learn about the instrument.
PERMISSION
Yolngu law has always regulated the production and use of the Yidaki in Yolngu society. It is wrong for Yidaki to be produced without reference to, and respect for, these laws. Permission from the custodians of these laws is required.
YOTHU YINDI
The Yolngu concept of Yothu Yindi, which recognises duality and fosters balance where there is difference, is a guiding Yolngu philosophy that applies to this new relationship.
ETHICAL RELATIONSHIP
The basis of a new relationship will be mutual respect, goodwill, and a commitment to working together to define and evolve an ethical place for the Yidaki in world culture.
With this statement, Yolngu elders of northeast Arnhem Land open their hearts to a new relationship for the Yidaki with global culture.
copyright 1999 Yothu Yindi Foundation
Deze website is opgezet juist met dat doel voor ogen; informatie verspreiden in een samenwerkingsverband met meerdere Yolŋu, Buku-Ḻarrŋgay Mulka, het Art & Craft center in Yirrkala, Northern Territory, Australië en mijzelf. Ik ben een musicus uit de Verenigde Staten van Amerika, ooit naar Australië gekomen om over de yiḏaki te leren toen ik studeerde voor mijn doctorale graad in Aboriginal en Torres Strait Islander Studies aan de Charles Darwin Universiteit. Ik had een studiebeurs van de Australisch-Amerikaanse Fulbright Commission. We hebben deze website in het leven geroepen om vragen te beantwoorden en om misverstanden over de didgeridoo uit de wereld te helpen, alles vanuit het oogpunt van de Yolŋu Aboriginal mensen.
Alhoewel er enkele aanwijzingen worden gegeven, is deze website zeker niet bedoeld om je didgeridoo te leren spelen. We willen alleen laten zien in welk opzicht de manier van spelen verschilt tussen de Yolŋu-stijl en andere stijlen. Daarom hebben we ook de CD Hard Tongue Didgeridoo gemaakt. Hierop staat de basis van de Yolŋu yiḏaki speelstijl.
Een onderdeel van het maken van deze website was een onderzoek onder didgeridoospelers die actief zijn op internet. Het doel was om de kennis van en belangstelling naar Yolŋu yiḏaki wereldwijd in kaart te brengen en ook om meningen te verzamelen over de didgeridoo. Met de resultaten van het onderzoek, die je kunt terugvinden op deze website, is een verbinding tot stand gekomen tussen culturen. Yolŋu mensen kwamen er achter hoe er over de didgeridoo werd gedacht en welke vragen er waren. Dank aan allen die de vragenlijst destijds hebben ingevuld.
Overigens moet nog worden gezegd dat de didgeridoo niet enkel en alleen het culturele eigendom is van Yolŋu mensen. Er zijn meerdere Aboriginal volkeren die het instrument al eeuwen gebruiken en er is feitelijk geen één stam die het volledige eigendomsrecht bezit. Het is mede daarom ook onmogelijk om alle standpunten van alle stammen samen te vatten in één document. Deze website wil alleen maar de individuele standpunten weergeven van een groep afkomstig uit een klein gebied in Noord-Australië. Zij zijn de traditionele eigenaren van die specifieke didgeridoo die bekend staat als de yiḏaki.
Yolŋu kennis behoort toe aan Yolŋu mensen. Alle gegevens, afbeeldingen, video’s en geluidsopnames dienen met respect te worden behandeld en mogen niet zonder toestemming worden hergebruikt. Indien je vragen hebt over het gebruik van dit materiaal, of je wilt graag de discussie aangaan, dan wordt je van harte uitgenodigd om lid te worden van onze Facebook pagina.
https://www.facebook.com/yidakistory/
De website is opgezet als een boek. Er is hierdoor een logisch proces van informatie-opbouw. Het is ook de bedoeling om van voor naar achter te worden gelezen. Natuurlijk mag je direct naar de pagina springen waar je het meest in geïnteresseerd bent maar hou in gedachten dat je dan belangrijke achtergrondinformatie zult missen waardoor je het grotere geheel niet kent.
Al met al hoop ik dat je veel plezier zult beleven aan het bezoeken van deze website en dat je meer inzicht en begrip krijgt over de didgeridoo. En of je nu didgeridoo speelt voor je eigen lol of het echt doet om je min of meer verbonden te voelen met de oorspronkelijke bewoners van Australië; ik hoop dat je veel leert van deze site en dat je de oorsprong van de didgeridoo cultuur en de mensen die het instrument uitvonden nog meer zult respecteren en waarderen.
Randin Graves
Yirrkala, NT Australië
2006
(update met Facebook link in 2017)
