Hoe staan de Yolŋu tegenover didgeridoo leraren?
De visie op niet-Yolŋu mensen die didgeridoo les geven komen aardig overeen met de visie op zij die het instrument bespelen. Alle Yolŋu die aan dit project zijn verbonden zijn het er over eens dat het prima is om niet-Aboriginal technieken te leren die wereldwijd worden gebruikt om didgeridoo te spelen. Yolŋu hebben niet de behoefte om een copyright te claimen op alle vormen van didgeridoo spel. Alles wat niet-Yolŋu hebben ontwikkeld mogen niet-Yolŋu leren. Tenslotte zijn de Yolŋu niet de enige traditionele eigenaren van de didgeridoo. Yolŋu kunnen daarom ook alleen hun eigen traditionele stijlen beschermen, niet die van naburige groepen.
Als het aankomt op de Yolŋu stijlen van yiḏaki spelen is het een ander verhaal; Yolŋu dringen er altijd op aan om het direct van hen zelf te leren, liefst ook letterlijk op hun eigen terrein. Want als een niet-Yolŋu bepaalde Yolŋu-stijlen en songs krijgt aangeleerd, zou deze dan anderen mogen onderwijzen?
Djambawa – het is belangrijk om van de authentieke Yolŋu te leren over het instrument.
Dhukaḻ dringt er op aan dat de enige juiste manier om echt Yolŋu manikay te leren is hier in Arnhem Land.
Dhukaḻ – Een willekeurig iemand profiteert van de Yolŋu. Kom naar ons, wij zullen je lesgeven. Je zult de waarheid te horen krijgen.
Sommige Yolŋu zijn erg enthousiast over buitenstaanders die yiḏaki spelen in hun stijl en willen graag dat de kennis en kunde wordt gedeeld. Andere Yolŋu vinden echter dat zulke ervaringen privé zijn en niet gedeeld zouden mogen worden omdat het iets cultureels betreft dat alleen onder Yolŋu mag worden gedeeld. Een veel gehoorde opinie, zoals uitgesproken door Burrŋupurrŋu Wunuŋmurra, luidt dat als je iets hebt geleerd van Yolŋu en je wilt je nieuwe kennis en kunde gratis delen met vrienden en familie, dat dit is toegestaan. Maar zodra je er geld voor gaat vragen, zoals met lesgeven of met het geven van workshops, je in feite een dief bent van de Yolŋu. Het is hun kennis en het zijn hen die gecompenseerd moeten worden voor kennisoverdracht, niet jij. Er dienen vooraf goede afspraken te worden gemaakt. Bovenal, hoe zij ook tegen anderen die lesgeven aankijken, alle Yolŋu die zijn betrokken in dit project zijn het erover eens dat indien je je wilt verdiepen in Yolŋu zaken, jij je uiterste best zou moeten doen om het direct één op één van Yolŋu te leren.
Djambawa – Het moet worden gewaarborgd dat Yolŋu kennis eigendom blijft van Yolŋu.
Dhukaḻ ontleent een regel uit de ŋäpaki wet – we hebben zijn identiteitskaart, paspoort, etc. nodig zodat hij onder beide wet- en regelgeving valt.
Baḏikupa – Als je hebt geleerd van Yolŋu en je hebt de verantwoordelijkheid gekregen, geef les.
Volgens de Yolŋu rom is kennis krachtig en erg kostbaar. Dit gold zelfs voordat iets als geld zijn introductie deed in Arnhem Land. Donald Thomson, de eerste antropoloog die met Yolŋu op dit gebied aan de slag ging, schreef een boek over de economie in het leven van Yolŋu. Hierin de anekdote over zijn voornaamste tolk en vriend die er op een gegeven dag mee moest ophouden. Als verklaring gaf hij aan dat alle kennis die Thomson had vergaard van andere clans hem in een onmogelijke schuldpositie had gebracht. Hij zou speren en andere objecten moeten maken voor de rest van zijn leven ter compensatie!
Djalu’ – Als je geld verdient met het lesgeven, deel het met ons. Ben je armlastig, zorg dan voor jezelf!
Djalu’ spoort Yolŋu aan om te gaan reizen en om wereldwijd mensen te ontmoeten en les te geven.
Het beste advies komt er op neer dat je eigenlijk niets zou moeten doen zolang het je niet specifiek door Yolŋu is opgedragen, en ook om niets te ondernemen in je eigen land dat je wel uit je hoofd zou laten als de Yolŋu je zouden kunnen zien. Het is simpelweg integriteit. Indien de Yolŋu jou iets hebben geleerd met de opdracht het met anderen te delen, doe het dan. Indien je van plan bent om hetgeen ze jou hebben geleerd aan anderen te leren in een commerciële omgeving, maak dit dan duidelijk aan de Yolŋu en wees er zeker van dat men akkoord gaat en tevreden is met een compensatieregeling. De meeste Yolŋu hebben geen enkel idee van hoe jouw leven eruit ziet en kunnen ook niet gissen wat je gaat doen zodra je hen verlaat. Je mag er niet vanuit gaan dat ze jou begrijpen en evenmin mag jij ervan uitgaan dat jij mag doen en laten wat je wilt omdat ze het daar niet met jou over hebben gehad. Bedenk dat ook al heeft een Yolŋu je gezegd dat iets mocht, of je hebt zelfs van meerdere Yolŋu toestemming gekregen, dan wil dat nog niet zeggen dat àlle Yolŋu zouden goedkeuren wat je wil doen. Dit heeft in het verleden al voor de nodige opschudding, onenigheid en onwil geleid.
Als je nooit een Yolŋu hebt ontmoet maar louter op basis van opnames je kennis baseert dan mag je ervan uitgaan dat je feitelijk van niets weet. Het wordt sterk aangeraden om Arnhem Land te bezoeken voordat je je in de markt begeeft met diensten als musiceren, lesgeven, of het op enigerlei wijze uitdragen van Yolŋu kennis.
Het is vanzelfsprekend niet voor iedereen zomaar weggelegd om naar Arnhem Land te reizen. Zoals Djalu’ hierboven aangeeft is het eventueel voor Yolŋu om naar jou te komen. Het is een hele onderneming om iets groots van de grond te krijgen maar een kleine club onder leiding van een didgeridoo speler in Japan is er in geslaagd om diverse tripjes en zelfs korte tournees te organiseren voor Yolŋu artiesten en leraren. Een andere didgeridoo speler in IJsland heeft ontzettend hard gewerkt om een drietal Yolŋu mannen naar daar te krijgen. Het is hard werken en het kost wat maar het is het waard; en er zijn heel veel Yolŋu die staan te trappelen om je te ontmoeten als ze de kans krijgen. Vraag ons gerust!
