Spelen op de digeridoo – De ademhaling
Waar we het nog helemaal niet over hebben gehad is de ademhaling. De meeste niet-Yolŋu didgeridoo spelers leren “circulaire ademhaling” aan.
Het lijkt het geijkte middel om de drone vast te kunnen houden door afwisselend lucht uit te blazen en gebruik te maken van opgebouwde lucht in de mondholte en de wangen als het ware als luchtzakken te gebruiken. Op deze manier kun je een tijdje spelen, een diepe ademteug nemen en weer doorspelen. In een vervolgstadium kun je die wangen inzetten bij het maken van ritmes. Yolŋu doen het echter op een geheel andere wijze. De meeste Yolŋu spelers streven naar strakke wangen en vermijden lange wangademhaling. Hun methode is om vele korte ademstoten te ondersteunen met krachtige pulsen vanuit de buik. Druk op de wangen is wel een vereiste om de drone aan de gang te houden, maar er is geen sprake van een plotseling samenknijpen van de wangen.
Het is mogelijk om snel in te ademen aan het eind van een “dhirrḻ” tongbeweging met geen of nauwelijks wanginzet. Deze techniek wordt “bounce breathing – middenrifademhaling” genoemd door veel westerse didgeridoospelers. Deze inademing is een snelle reactie op de uitademing die vanuit de buik wordt gestuurd. Zodra je uitademt vanuit de buik, als in “ha!”, adem je instinctief onmiddellijk weer in – alsof je ademhaling terugveert. De truc is om tijdens het spelen op de yiḏaki al deze verschillende onderdelen te coördineren. Duw lucht naar buiten vanuit de buik als je begint met de “dhirrḻ,” en adem in door de neus terwijl de tong de beweging volbrengt. Klik op de ‘play’ knop op het plaatje rechts en kijk naar een animatie van deze techniek.
We oefenen opnieuw het eerste voorbeeld van een eenvoudige yiḏaki ritme (ḏith-dhu dhirrḻ dhirrḻ). Probeer met de buikademhaling te werken bij het begin van de drie fragmenten en adem weer in als reactie op de ademstoten en ‘dhirrḻ’ bewegingen.
Het zal aanvankelijk best lastig zijn maar het is mogelijk. De Yolŋu doen het immers al duizenden jaren! Kijk en luister naar de snelle ademtechnieken van Djalu’ en Winiwini. Hoewel de video compressie ervoor heeft gezorgd dat de hogere tonen weg zijn gevallen, kun je nog steeds het gesnuif van inademing horen, met name op de video met Winiwini. Luister er bij voorkeur naar door middel van een hoofdtelefoon.
ooit vroeg een Duitse bezoeker aan een bekende Yolŋu speler hoe Yolŋu kinderen zich de techniek van circulaire ademhaling eigen maakten. “Wàt voor techniek?”, was het antwoord. Het concept maakt geen onderdeel uit van de cultuur van de Yolŋu. Je speelt simpelweg yiḏaki met de juiste tongtechnieken en de ademhaling volgt op een natuurlijke wijze.
