Hoe staan Yolŋu tegenover mensen die didgeridoo’s maken en verkopen?
Yolŋu zijn er weliswaar van op de hoogte dat de kunst van het didgeridoo maken zich heeft verspreid over heel het continent Australië maar velen zijn stomverbaasd als ze vernemen dat het instrument overal elders op de wereld ook wordt vervaardigd uit verschillende materialen en in verschillende vormen. Allen voelen zich in zekere mate eigenaar van het instrument. Sommigen nemen het standpunt in dat de didgeridoo uitsluitend aan de Yolŋu en de aan hen grenzende bevolkingsgroepen toebehoort en dat het verkeerd is voor eenieder die daar niet toe behoort om zo’n instrument te maken en het te verkopen. Anderen zijn hier wat toleranter in maar geven nooit 100% instemming inzake de status van de didgeridoo als wereldwijd muziekinstrument zonder duidelijke link met de traditionele eigenaren.
De “split-and-hollow” didgeridoo heeft de afgelopen jaren aan populariteit gewonnen. Aangezien bomen in andere landen niet op een natuurlijke wijze zijn uitgehold door termieten, heeft men dit opgelost door de stammen in de lengte in tweeën te zagen, de twee helften uit te hollen en ze daarna weer tegen elkaar te lijmen. Zo ontstaat een bespeelbare didgeridoo. Het klantgerichte maatwerk en de westerse standaard van houtbewerking hebben ertoe geleid dat veel didgeridoo-spelers deze instrumenten aantrekkelijk vinden terwijl ze voorheen kozen voor authentieke exemplaren.
Watjuku Gurruwiwi – Het vervaardigen en verkopen van didgeridoo’s zou voorbehouden moeten zijn aan de traditionele eigenaars.
Volgens Yolŋu is het prima als iemand instrumenten maakt uit andersoortig materiaal en ze hebben enkele resultaten hiervan positief beoordeeld, maar zodra een dergelijk instrument is verkocht voelt dit voor hen als een schending van het copyright. Er wordt winst gemaakt met een Yolŋu idee en er wordt op die manier feitelijk Yolŋu geld onthouden. Er is desondanks geen voornemen om deze gang van zaken een halt toe te roepen. Zolang er maar geen onwaarheden worden verspreid over de authenticiteit van niet-Yolŋu instrumenten en Yolŋu land en natuurlijke bronnen niet worden uitgebuit op dezelfde manier als niet-Yolŋu didgeridoo bedrijfjes in Australië dit hebben gedaan en nog steeds doen.
Dus als je zelf didgeridoo’s maakt en verkoopt, denk dan aan de gevoelens van de Aboriginal mensen en aan Dhukaḻs verzoek om hen iets terug te schenken. Dat hoeft niet per se een percentage van de opbrengst te zijn, het mag iets eenvoudigs of meer fundamenteels zijn. Iets eenmaligs of iets dat een langere termijn kent. Wees daarin creatief.
Djalu’ praat over de positieve ontvangst van een instrument dat hij mee terugnam uit de Verenigde Staten van Amerika en over de verbinding die dit instrument vertegenwoordigt.
Baḏikupa zegt ja, we hebben er nu één en die kunnen we gebruiken tijdens een ceremonie, het vertegenwoordigt het delen van kennis.
Burrŋupurrŋu knikt maar is minder onder de indruk van het import-instrument, hij vindt het geen substituut voor een Yolŋu yiḏaki.
Djalu’ vertelt over een ruil, één van zijn yiḏaki voor eentje uit Amerika, en licht toe hoe deze ruil iets leert over delen en verbinden.
Hoewel hij enkele ‘gespleten en weer teruggelijmde’ didgeridoo’s heeft geprobeerd en hij ze best okee vond, benadrukt Baḏikupa het Yolŋu eigendomsrecht op het instrument.
Burrŋupurrŋu is verrast als hij hoort dat mensen geld verdienen met de verkoop van deze “split-and-hollow” didgeridoo’s en hij vraagt zich af wat hij ervan moet denken.
